Moet ik helpen, of juist niet? 7 tips voor mensen zonder handicap

“Hoe komt het dat jij een handicap hebt?” Van mensen met een zichtbare beperking hoor ik dat het nogal wat energie kost om je de hele tijd te moeten verhouden tot mensen die, met ongetwijfeld de beste bedoelingen, dit soort intieme vragen stellen. Ook worden ze nogal eens geconfronteerd met heel erg lage verwachtingen (“Wat goed dat jij zelf je boodschappen doet!”) of wordt er ongevraagd hulp gegeven. Van mensen zónder handicap hoor ik dat ze het heel graag goed willen doen, maar vaak niet weten hoe. Dit veroorzaakt soms gênante situaties waar niemand blij van wordt. In dit blog zet ik daarom een paar tips voor een inclusieve bejegening op een rij. En natuurlijk heb ik ook weer een aantal interessante links toegevoegd!

Voordat ik begin een kleine kanttekening. Ik heb zelf geen handicap en claim niet “de waarheid” te verkondigen. De inzichten die ik hier deel heb ik geformuleerd op basis van gesprekken met vrienden, collega’s en cursusdeelnemers met een beperking. Daarnaast put ik uit allerlei online (voornamelijk Engelstalige) bronnen. Zie het als een handreiking

Ik heb sowieso lang geaarzeld of ik dit blog wel moest schrijven, want het voelt best een beetje ongemakkelijk dat dit soort tips nodig zijn. Dus ik wil het vooral ook met een beetje humor brengen. Vandaar dat de cartoon van Crippen boven dit blog prijkt. Het is trouwens de moeite waard om de website van Dave Lupton, Disabled Cartoonist uit het Verenigd Koninkrijk, eens te bekijken!

Een paar tips op een rij:  

1. Stel geen vragen over medische aandoeningen of hoe iemand een handicap heeft gekregen. Je vraagt het misschien vanuit oprechte belangstelling, maar dit soort intieme vragen stel je niet aan mensen die je alleen oppervlakkig kent of net hebt ontmoet. Je toont juist respect door er niet naar te vragen. Als iemand graag diens ziektegeschiedenis met je wil delen, dan hoor je het vanzelf wel.   
2. Spreek altijd de persoon met de handicap zelf aan, en dus niet iemand anders uit het gezelschap of diens tolk.  
3. Geef nooit ongevraagd hulp. Als je echt denkt dat iemand hulp nodig zou kunnen hebben, vraag dan altijd eerst of en hoe je kunt helpen. Mensen met een zichtbare beperking krijgen overigens voortdurend de vraag of ze hulp nodig hebben, ook als ze dat helemaal niet nodig hebben. Dus eigenlijk is het nog beter om er gewoon op te vertrouwen dat als iemand hulp nodig heeft, dat ze je dit dan wel zullen vragen. En als je mensen met een beperking echt duurzaam wilt helpen, zorg dan dat er geen drempels zijn om bij jou(w organisatie) binnen te komen, dat je website toegankelijk is, en dat je je fiets, scooter of auto netjes parkeert. Als iemand met een onzichtbare beperking om hulp of voorrang vraagt. Doe dit dan zonder door te vragen over diens aandoening.   
4. Blijf af van hulpmiddelen. Die behoren bij iemands persoonlijke domein. En schouderklopjes zijn ook echt niet nodig. Hulphonden kun je het beste met rust laten, anders leidt je ze af van hun werk.  

5. Ga de strijd aan met de onbewuste vooroordelen die je wellicht hebt over mensen met een beperking. Mensen met een handicap zijn niet zielig, hulpbehoevend of ziek, dus behandel mensen met een beperking als ieder ander.  Zo is het uitvoeren van alledaagse handelingen geen heldendaad, dus daar hoef je geen complimenten voor te geven. Vraag jezelf af of je hetzelfde zou zeggen tegen iemand zonder beperking. Als dit niet het geval is, dan kun je het beter achterwege laten.   
6. Als je kind een opmerking maakt (Kijk, die mevrouw heeft één been!) negeer dit dan niet, maar zeg dat je kind dit goed heeft gezien en gebruik het moment om je kind uit te leggen dat iedereen anders is.  
7. Tot slot: Relax! We zijn allemaal mensen en niemand is perfect!  

Achtergrondinformatie

Er valt natuurlijk nog veel meer te leren over dit onderwerp! Ik heb even wat extra achtergrond info op een rijtje gezet. Maar ga vooral zelf op zoek naar filmpjes, podcasts en blogs van ervaringsdeskundigen!

• De website Gastvrijheidsbooster van MKB Nederland  staat vol met praktische tips en filmpjes voor winkeliers over het omgaan van klanten met diverse soorten beperkingen en er is zelfs een stoomcursus gebarentaal. De website is overigens ook heel nuttig als je geen winkelier bent.  
• Dit grappige Engelstalige filmpje is een snelcursus inclusieve bejegening: There’s no need to be awkward! There’s no need to be akward! met audio-omschrijving  
• Do’s and don’ts of Disability: Humoristisch Engelstalig filmpje van Michelle Middleton over hoe zij als persoon met C.P. behandeld (of juist niet) wil worden. 
• Helpen, maar hoe? Artikel van Xan Koster voor Koepel Adviesraden Sociaal Domein  
• Ben jij benieuwd of je onbewuste vooroordelen hebt over mensen met een handicap? Doe de (Engelstalige) Harvard implicit association test en selecteer Disability IAT.  
• Interesse in een online inclusiviteitstraining verzorgd door ervaringsdeskundigen? Check de website Sterk in Gesprek
• In het blog 8 kenmerken van autistische communicatie van Neuro Elfje krijg je heldere uitleg en tips over communicatie met mensen met autisme. Lees vooral ook even diens andere blogs!  
• Tips voor het omgaan met mensen met dementie vind je op de Website Samen Dementievriendelijk.  
• Op de website van Kentalis staan handige tips over communicatie met doven, mensen die slechthorend of doofblind zin of een taal ontwikkelingsstoornis hebben.  
• En als je zin hebt in nog meer filmpjes: De BBC heeft op YouTube een hele serie Things not to say to someone with…… Bijvoorbeeld deze Things not to say to a blind person of deze over mensen met dyslexie: Things not to say to a person with dyslexia. Genoeg filmpjes om een hele avond te binge-watchen!

Heb je nog aanvullende tips?  Stuur me dan vooral een berichtje op Paulien@into-inclusion.nl  Ik hoor het graag! En aarzel niet om contact op te nemen als er binnen jouw organisatie interesse in training over inclusie en toegankelijkheid.

Met vriendelijke groet,

Paulien Bruijn – Inclusietrainer en Adviseur
www.into-inclusion.nl – paulien@into-inclusion.nl