Ken je dat gevoel, dat je een tekst leest en geen idee hebt wat er bedoeld wordt? De voorwaarden voor de zorgverzekering, de regels van de belastingdienst of wat dacht je van een brief van een pensioenfonds? Ik heb zelf een diploma van de universiteit op zak en ben gewend aan moeilijke taal. Dus in het dagelijks leven heb ik hier zelf gelukkig niet zoveel last van. Maar voor veel mensen is het wél een uitdaging. Laatst vroeg mijn 14-jaar oude zoon, met de inpaklijst van scoutingkamp in de hand: “Mam, wat is schoeisel?” Ik was echt verbaasd dat hij dat woord niet kende. “Schat, schoeisel betekent gewoon schoenen!” “Maar waarom zeggen ze dat dan niet gewoon?” Ja, waarom zeggen ze dat niet gewoon? Of beter gezegd: waarom zeggen wíj dat niet gewoon?
Ik zal het eerlijk toegeven, ik ben ook zo iemand die onnodig moeilijke woorden gebruikt. Eigenlijk vind ik het best moeilijk om begrijpelijke taal te gebruiken. Dat begin ik steeds meer door te krijgen. Toen ik vorige maand samen met een andere trainer de tekst voor een online training over het VN verdrag Handicap aan het schrijven was, kreeg ik telkens het advies: “Dit is echt nog te ingewikkeld, kan dit niet makkelijker?” En ja, het bleek ook prima in duidelijke taal te kunnen, maar dat kost mij moeite. Ik ben jarenlang getraind in het gebruiken van lastige woorden en het schrijven van lange zinnen. (Bovenstaande zinnen zijn ook te lang!). Dat leer je niet zomaar weer af.
Gelukkig kreeg ik een goede tip van mijn collega-trainer: bekijk de website Is het B1? eens. Dit is een website waar je kunt controleren of de woorden die je gebruikt begrijpelijke taal zijn. B1 is het taalniveau van de gemiddelde Nederlander. Een woord op taalniveau B1 is een makkelijk en begrijpelijk woord. Eenvoudig te spellen en te schrijven en voor bijna iedereen te begrijpen.
Waarom duidelijke taal gebruiken?
Nu denk je misschien, is begrijpelijke taal niet heel erg kinderachtig? Moeten we dat wel willen voor die paar mensen die het anders niet snappen.? Het is goed om te weten dat je met een tekst op taalniveau B1 80% van de Nederlanders bereikt. Want de meeste Nederlanders hebben taalniveau B1. Maar ook mensen met een hoger taalniveau begrijpen teksten op B1-niveau. En duidelijke teksten zijn voor iedereen fijn. Het bespaart je als organisatie geld en tijd. Want als je iets helder opschrijft krijg je minder vragen. En lezers haken minder snel af.
Tips voor het schrijven van duidelijk taal
Even een paar snelle tips voor als je beter wilt worden in het schrijven van duidelijke taal:
- Bedenk goed voor wie je schrijft. Pas je tekst aan op hun ervaringen.
- Schrijf zoals je praat, dat leest veel prettiger.
- Gebruik eenvoudige woorden.
- Hou je zinnen kort.
- Geef je tekst een goede opbouw. Gebruik bijvoorbeeld kopjes zodat je snel informatie kunt vinden.
- Ga vaktaal uit de weg.
- Probeer zo min mogelijk spreekwoorden of uitdrukkingen te gebruiken.
- Gebruik niet onnodig Engelse woorden. (Tenzij je voor jongeren schrijft, want die snappen soms de Nederlandse woorden weer niet!)
- Gebruik actieve zinnen in plaats van passieve. Zeg dus niet: De coronacijfers worden iedere week door de GGD gepubliceerd. Maar schrijf: De GGD publiceert iedere week de coronacijfers.
- Maak het niet kinderachtig, dat is nergens voor nodig.
Meer informatie
Wil je meer weten over het schrijven in duidelijke taal? Ik heb even een paar interessante websites voor je opgezocht:
- Is het B1?– website om te controleren of woorden duidelijk en begrijpelijk zijn
- Direct duidelijk: heldere overheidscommunicatie – website met tips en hulpmiddelen voor overheidsorganisaties. Er staan ook voorbeeldbrieven op.
- Begrijpelijk schrijven: 10 tips voor beginners
Heb je nog meer tips? Ik hoor het graag!
Paulien Bruijn – Inclusietrainer en Adviseur
www.into-inclusion.nl – paulien@into-inclusion.nl
